امروزه میزان گرایش به مطالعه، از شاخص‌های مهم توسعه به شمار می‌رود. بررسی‌ها نشان می‌دهد مطالعه و کتاب خوانی در ایران وضعیت مطلوبی ندارد و عمدتاً مردم ایران از خرید و یا مطالعه کتاب گریزانند و اقدامات لازم و جدی جهت ترویج و اشاعه فرهنگ مطالعه صورت نگرفته است.
v عوامل مهم و تأثیرگذار در ترویج فرهنگ کتابخوانی
- نقش خانواده در ترویج فرهنگ کتابخوانی:
روش تربیتی و آموزشی و نگرش والدین دررابطه با مطالعه و کتابخوانی، و سطح اقتصادی و پایگاه اجتماعی خانواده، نقش به سزایی در عادت به کتابخوانی دارد.
- نقش مدارس و نظام آموزش و پرورش:
دشوارترین وظیفه در اشاعه کتابخوانی درهر جامعه‌ای بر عهده مدارس و نظام آموزش و پرورش آن جامعه است.
اگر دانش آموز در مدرسه با کتاب آشنا شده و لذت مطالعه و افزایش معلومات عمومی را درک کند؛ از همان ابتدای شکل گیری شخصیت شان با مطالعه خو می گیرند.
نقش رسانه های گروهی می توانند از طریق ایجاد احساس نیاز به مطالعه کتاب در جامعه مخاطب، آنان را از سردرگمی در تشخیص نیازهای خود بیرون آورند و فرهنگ کتابخوانی را گسترش دهند.
- نقش کتابداران و کتابخانه‌ها:
کتابداران کتابخانه‌ها، از عوامل مؤثر در ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی به شمار می‌روند. کتابداران، بیش تر با افرادی سر وکار دارند که خود این افراد، عادت به مطالعه داشته و کتابخوان هستند، پس باید بتوانند با در اختیار قرار دادن منابع لازم، نیازهای این قشر را برآورده کنند.
- · نقش دولت و نهادهای ذیربط:
توسعه فرهنگ مطالعه و کتابخوانی، یک عزم همگانی را می‌طلبد ولی سهم دولت نیز بسیار مهم است.
چون نویسندگان، علماء، صاحب نظران و تمام کسانی که می‌توانند نقش هدایت جمعی را در جامعه در زمینه مطالعه بر عهده بگیرند.
- نقش ناشران وکتاب فروشی‌ها:
میزان توجه ناشران به تمایلات و نیازهای خوانندگان، استانداردهای چاپ و نشر و هم چنین گسترش قلمرو نمایش و توزیع کتاب توسط کتاب فروشی‌ها از جمله عوامل اثرگذاری در گرایش مردم به سمت مطالعه می‌باشد.
v علل بی علاقگی افراد به کتاب و کتابخوانی
Û بی سوادی و کم سوادی افراد
Û نارسایی نظام آموزشی
Û بی توجهی دولت و رسانه‌های گروهی به امر مطالعه
Û ناکافی بودن کتابخانه‌های مجهز و کتابداران متخصص
Û گرانی کتاب و مشکلات اقتصادی
Û تعدد مشاغل و محدودیت ساعات فراغت افراد
Û بی‌توجهی ناشران و مؤلفان به نیازهای مختلف مخاطبان در تهیه و تولید کتاب
v علل پایین بودن آمار کتاب خوانی در جامعه ما از نگاه کارشناسان
1- محدود بودن کتابخانه‌های محلی و کامل نبودن موضوعات کتاب‌های مراکز تحصیلی و هم‌چنین گران بودن کتاب از دلایل نبود گرایش به مطالعه عنوان شده است.
2- نبود هماهنگی میان نهادهای مسئول فرهنگی مانند وزارتخانه های فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش و علوم و تحقیقات و نهاد کتابخانه های عمومی برای رفع مشکل کتابخوانی.
3 – کتابخانه‌های عمومی به دلیل کمبودهایی که دارند، در روند ترویج مطالعه، کارایی لازم را ندارند.
4- فضای حاکم بر ممیزی، ... با شکلی که امروز دارد، نه دوست و نه دشمن نمی‌تواند با آن کار کند. کتاب های بی‌رگ و بی‌بو خیلی ساده مجوز می‌گیرند و کتاب هایی که حرفی طرح می‌کنند، خیلی سخت‌تر از غربال ممیزی رد می‌شوند.
5- انحصار تبلیغات؛ تبلیغات گزینشی برخی کتب باعث شده است به بسیاری از آثار جذاب و مهم ادبیات ایران توجهی نشود و آثاری که شاید در حد متوسط هستند با تیراژ بالا منتشر شوند.
6- تأثیر فضای مجازی بر کتابخوانی: عصر دیجیتال، شبکه‌های تعاملی و شبکه‌های ارتباطی موبایلی هر چقدر بر سادگی و راحتی ارتباطات تأثیر گذاشته به همان اندازه نیز بر سطحی شدن مطالعات اثرگذار بوده است به‌گونه‌ای که امروز شبکه‌های اجتماعی را یکی از بزرگ‌ترین آفات بر مطالعه و سطح سواد اجتماعی می‌دانند .
v کتاب و کتابخوانی با نگاهی به آمار
براساس آمارهای ارائه شده، سرانه‌ی مطالعه در کشور ما بین ۲ تا ۱۵ دقیقه در شبانه روز متغیر است.
سرانه‌ی مطالعه‌ی انگلیسی‌ها ۵۵ دقیقه و ژاپنی‌ها ۹۰ دقیقه است. انگلیسی‌ها پس از ژاپنی‌ها بالاترین سرانه‌ی مطالعه در جهان را به خود اختصاص داده‌اند. حتی برخی از مردم این کشور دوست دارند در روز دو روزنامه مختلف را بخوانند.
انگلیس کتاب‌خوان‌ترین کشور اروپا لقب گرفته است. انگلیسی ها پس از ژاپن بالاترین سرانه مطالعه در جهان را به خود اختصاص داده اند حتی اگر کتاب نخوانند اما یک فرهنگ شده که کتاب های جدید چاپ شده را بخرند و در قفسه های کتابخانه خود بگذارند.
کشورهای حاشیه‌ی خلیج فارس کم ترین میزان مطالعه را در میان مردم جهان به خود اختصاص داده اند.
از هر۱۰ کانادایی درطول سال؛ ۹ نفر یک کتاب می‌خوانند و یک نفر دیگر هم درطول سال به طور متوسط ۱۷ جلد کتاب می‌خواند. مطالعه کتاب و نشریه برای ۸۵ درصد کانادایی‌ها امری حیاتی و واجب است.
هندی ها توانسته اند بیش ترین زمان سرانه مطالعه در طول روز را با یک ساعت و پنجاه و دو دقیقه به نام خود ثبت کنند.
هندی‌ها با 10 ساعت و 42 دقیقه مطالعه در هفته، رتبه نخست مطالعه در جهان را در اختیار دارند.
آمار سرانه مطالعه در ایران که به صورت تقریبی ارائه شده نشان می دهد سرانه مطالعه روزانه(کتاب، روزنامه و...) از ۲ دقیقه تا ۷۶ دقیقه متغیر است اما عدد 12 دقیقه دارای بیش ترین فراوانی در میان آمارهای مطرح شده، می باشد.
کشورهایی که بیش از هفت ساعت در هفته مطالعه می کنند شامل هند؛ تایلند؛ چین؛ فیلیپین.
بر اساس آمار سال 91 بیش‌ترین میزان مطالعه در بین استان‌ها با 93 دقیقه و 54 ثانیه به استان تهران و پایین‌ترین آن برای استان چهارمحال و بختیاری با 48 دقیقه و 59 ثانیه اعلام شد.
v نتیجه گیری
امروزه افراد به دلیل حضور در شبکه های اجتماعی و فضای مجازی بیش ازهر زمان دیگری خود را بی نیاز از مطالعه می بینند. حالا هر قدر هم در آمارها خودمان را خوب جلوه دهیم و آمارهای پر و پیمانی ارائه کنیم، صنعت نشر و تیراژ کتابها خبر از سردرون می دهد. درونِ جامعه ای که قرار است توسعه پیدا کند و آگاهی مردم و افزایش سواد فرهنگی در این موضوع بسیار مؤثر است.
برای رفع موانع و ایجاد زمینه و بستر لازم جهت ترویج و توسعه فرهنگ مطالعه، نهادهای مختلفی چون، خانواده، مدارس و نظام آموزشی، کتابداران و کتابخانه‌ها، دولت؛ رسانه‌های گروهی؛ ناشران و کتاب فروشی‌ها، باید با رفع مشکلات موجود، هم سو و هم هدف، به سمت و سوی مشخصی حرکت کنند.
یکی از بهترین راه های افزایش اطلاعات عمومی؛ مطالعه کتاب می باشدکه این امر زمینه ساز گام های بعدی برای رفع نیاز می باشد وبه گونه مطلوب آن ها رابه قله پیشرفت در همه زمینه های مادی و معنوی می رساند. اگر بتوانیم مردم را به هر ترتیب که می شود با کتاب وکتابخوانی تشویق وترغیب کنیم توانسته ایم گامی مثبت در جهت پیشرفت جامعه برداریم. نکته دیگر رسالت اطلاع‌رسانی در تبیین فرهنگ کتابخوانی است، تمام مشکلات جوامع مختلف از ضعف فرهنگی ریشه میگیرد و برای التیام زخم فرهنگی بهترین مرهم؛ مطالعه است.
نظرات شما عزیزان:
تبادل لینک هوشمند 